Pierwsza pomoc przy oparzeniach – co robić, a czego unikać?

Oparzenia należą do najczęstszych urazów, z jakimi spotykamy się na co dzień. Mogą zdarzyć się w kuchni, przy grillu, w pracy, a nawet podczas kąpieli, gdy woda okaże się zbyt gorąca. Choć wydają się banalne, niewłaściwa reakcja może prowadzić do poważnych powikłań i długotrwałego leczenia. Dlatego tak ważne jest, aby każdy z nas wiedział, jak udzielić pierwszej pomocy przy oparzeniach – i, co równie istotne, czego absolutnie nie robić.

Jak rozpoznać oparzenie?

Oparzenia dzielą się na kilka stopni w zależności od głębokości uszkodzenia skóry:

• I stopień – zaczerwienienie i ból, podobne do lekkiego poparzenia słońcem.
• II stopień – pojawiają się pęcherze i silny ból. Skóra jest mocno podrażniona i obrzęknięta.
• III stopień – uszkodzenie sięga głębszych tkanek, skóra może być biała, zwęglona lub martwicza, a ból paradoksalnie słabszy (bo nerwy zostały zniszczone).

Już przy oparzeniach II stopnia konieczna jest duża ostrożność, a w przypadku III stopnia – natychmiastowa pomoc medyczna.

Pierwsza pomoc – krok po kroku

Najważniejszą zasadą jest jak najszybsze schłodzenie poparzonego miejsca. Im szybciej zareagujemy, tym mniejsze będą konsekwencje urazu.

1. Schładzanie wodą – poparzone miejsce należy trzymać pod bieżącą, letnią wodą przez minimum 15 minut. Woda powinna być chłodna, ale nie lodowata – zbyt niska temperatura może dodatkowo uszkodzić tkanki.
2. Delikatne oczyszczenie – jeśli w miejscu oparzenia znajdują się zanieczyszczenia, można je ostrożnie spłukać wodą. Nie wolno jednak próbować zdrapywać przyklejonych ubrań – to zadanie dla lekarza.
3. Ochrona rany – po schłodzeniu warto przykryć ranę jałowym opatrunkiem, gazą lub czystą tkaniną, aby zabezpieczyć ją przed infekcją.
4. Wezwanie pomocy – w przypadku rozległych oparzeń, oparzeń twarzy, rąk, stóp, okolic intymnych lub u dzieci i osób starszych trzeba natychmiast zadzwonić na numer 112.

Czego absolutnie nie robić?

Wciąż pokutuje wiele mitów dotyczących domowych sposobów na oparzenia. Niestety, większość z nich może wyrządzić więcej szkody niż pożytku.

• Nie smarować tłuszczem, olejem, masłem ani maścią bez konsultacji z lekarzem. Mogą one zatrzymywać ciepło w skórze i sprzyjać zakażeniom.
• Nie stosować okładów z lodu. Zbyt niska temperatura uszkadza tkanki i może pogłębić uraz.
• Nie przekłuwać pęcherzy. To naturalna bariera ochronna skóry, a jej naruszenie otwiera drogę bakteriom.
• Nie zdejmować przyklejonych ubrań. Próba ich oderwania może spowodować dodatkowe obrażenia.

Oparzenia wymagające pilnej pomocy lekarskiej

Nie każde oparzenie można leczyć w domu. Do szpitala lub pod opiekę lekarza powinny trafić osoby, u których występuje:

• oparzenie II lub III stopnia obejmujące dużą powierzchnię ciała,
• poparzenia twarzy, dłoni, stóp, narządów płciowych,
• oparzenia u dzieci i osób starszych,
• trudności z oddychaniem po wdychaniu dymu lub pary.

W takich przypadkach samodzielne działania mogą nie wystarczyć – potrzebna jest profesjonalna pomoc i specjalistyczne leczenie.

Jak zapobiegać oparzeniom?

Choć nie da się ich całkowicie wyeliminować, można zminimalizować ryzyko. W domu warto pamiętać o kilku zasadach:

• nie zostawiać gotujących się potraw bez nadzoru,
• trzymać dzieci z dala od kuchni podczas gotowania,
• ostrożnie używać gorących płynów i oleju,
• regularnie sprawdzać piecyki i kominki,
• stosować zabezpieczenia na kranach, jeśli w domu są małe dzieci.

Podsumowanie

Oparzenia mogą zdarzyć się każdemu i w najmniej spodziewanym momencie. Właściwa reakcja – szybkie schłodzenie, zabezpieczenie rany i unikanie szkodliwych mitów – to klucz do ograniczenia skutków urazu. W poważniejszych przypadkach nie wolno zwlekać z wezwaniem pomocy.